Cada 21 de febrero, por decreto de la Organización de las Naciones Unidas para la Educación, Cultura y Deporte, Unesco, se celebra el Día Internacional de la Lengua Materna, en reconocimiento al sistema de comunicación verbal de los pueblos originarios y étnicos de distintas partes del mundo.
La Constitución Política de Nicaragua dice en su artículo 11: “El español es el idioma oficial del Estado. Las lenguas de las Comunidades de la Costa Caribe de Nicaragua también tendrán uso oficial en los casos que establezca la ley”.
Las regiones autónomas de la Costa Caribe se caracterizan por ser multilingüe, hogar de diversos grupos originarios y étnicos que conversan, hasta la fecha, su propio idioma.
Dentro de las lenguas de los pueblos indígenas se encuentra el miskito con presencia en ambas regiones, especialmente en el Caribe Norte; el mayangna que solamente es hablado entre la agrupación del mismo nombre en las comunidades indígenas de la RACCN, especialmente en los alrededores de la reserva biosfera de Bosawás; seguido está el ulwa que se habla principalmente en la comunidad de Karawala, RACCS; el rama es otra lengua indígena del Caribe Sur.
En cuanto a las lenguas de los pueblos étnicos o afrodescendientes, está el garífuna hablado en Laguna de Perlas, en la comunidad de Orinoco y el inglés-creole con presencia en ambas regiones.
Conoce algunas palabras y frases en las lenguas de nuestros pueblos del Caribe:
ESPAÑOL | MISKITO |
Hola | Naksa |
Bienvenido | Yamni Balram |
Buenas tardes | Tutni yamni |
Buenos días | Titan yamni |
Gracias | Tinki |
Por favor | Pliskam pali |
Te quiero / te amo | Mai wantsna/lamtuan sna |
¿Cómo estás? | ¿Nahki sma? |
Estoy bien | Yamni sna |
Estoy mal | Saura sna |
Mi nombre es… | Yang nini ba… |
Soy de… | Yang ba… |
¡Costa Caribe, amala… Vívela! | ¡Costa Caribe, latuan kaiki… liliam bris! |
¡Nicaragua, Única… Original! | ¡Nicaragua, bak sakan kumi ka! |
Te amo Nicaragua | Nicaragua lamtuan sna |
Nicaragua, Mi tierra de lagos y volcanes | Nicaragua, yang tasbaiki, lakun bara il nani tasbaika |
ESPAÑOL |
MAYANGNA |
Hola | Parastah |
Bienvenido | Yamni aiwanamana |
Buenas tardes | Masan yamni |
Buenos días | Mapiris yamni |
Gracias | Tingkih |
Por favor | Plisma palni |
Te quiero / te amo | Wantmayang/Dalani matalayang |
¿Cómo estás? | ¿Ampat manh? |
Estoy bien | Yamni yang |
Estoy mal | Dutni yang |
Mi nombre es… | Ayangki laih… |
Soy de… | Yang laih… |
¡Costa Caribe, amala… Vívela! | ¡Costa Caribe, dalani talah, alasna dutah! |
¡Nicaragua, Única… Original! | ¡Nicaragua, aslah, ramh kidi! |
Te amo Nicaragua | ¡Nicaragua Dalani matalayang! |
Nicaragua, Mi tierra de lagos y volcanes | Nicaragua, sauki was dakni balna dawak asang balna |
ESPAÑOL |
RAMA |
Hola | Hello |
Bienvenido | Maliis nisugni maa siku |
Buenas tardes | Malika tabulak |
Buenos días | Malika tamaski |
Gracias | Tinki |
Por favor | Plis |
Te quiero / te amo | maliis nisungi |
¿Cómo estás? | Nika bii? |
Estoy bien | Nah malika askri |
Estoy mal | Nah kwala |
Mi nombre es… | Nah aak… |
Soy de… | Nah ka… |
¡Costa Caribe, amala… Vívela! | Caribean Cost nah maliis nisugni |
¡Nicaragua, Única… Original! | Nicaragua, saiming akri |
Te amo Nicaragua | Nicargua Nah maliis |
Nicaragua, Mi tierra de lagos y volcanes | Nicaragua nah Sulaing, tasup |
ESPAÑOL |
ULWA |
Hola | Ampah, Dapi, bahang!!! |
Bienvenido | Yamka wadam! |
Buenas tardes | Lumah yamka |
Buenos días | Dislah yamka |
Gracias | upil |
Por favor | yamyatah |
Te quiero / te amo | Mawatayang/ dalaka matyang |
¿Cómo estás? | Ampah man? |
Estoy bien | Yamka yang |
Estoy mal | Dutka yang |
Mi nombre es… | Ayangki ya… |
Soy de… | Yang ya… |
¡Costa Caribe, amala… Vívela! | Kuma sauka kungka, dalaka talah…sangka atih! |
¡Nicaragua, Única… Original! | Nikarawa, aslah walik… palka ya! |
Te amo Nicaragua | Nikarawa dalaka matalyang |
Nicaragua, Mi tierra de lagos y volcanes | Nikarawa, sauki wassikka dapi kuhlak ihilda sauna |
ESPAÑOL | GARÍFUNA |
Hola | Máburiga |
Bienvenido | Buiti achülürüni |
Buenas tardes | Buiti rabounwéyu |
Buenos días | Buiti binafin |
Gracias | Seremein |
Por favor | Fulesi |
Te quiero / te amo | Suamein numutibu |
¿Cómo estás? | Ida biangi?
Ida bían? |
Estoy bien | Magadietina |
Estoy mal | Wuribati |
Mi nombre es Maria… | Maria niri bei |
Soy de Managua… | Managua Naganawa
Managuana Nuguya |
¡Costa Caribe, amala… Vívela! | Cosu caribe,hísienwa la, wiwan la! |
¡Nicaragua, Única… Original! | Nigarawa, aban rügüti, furumienti! |
Te amo Nicaragua | Suamein mumutibu Nigarawa
Hisien tibu un, Nigarawa |
Nicaragua, Mi tierra de lagos y volcanes | Nigarawa, numúan lageira dunágei luma wübü géhebuchaditi |
La entrada Lenguas maternas del Caribe de Nicaragua aparece primero en Visita Nicaragua.